Χρόνια πολλά Facebook!

Σε μια πλατεία, κάπου σε μια πόλη, βρίσκονται συγκεντρωμένοι εκατοντάδες, χιλιάδες, εκατομμύρια άνθρωποι. Δεν είναι μια συνηθισμένη πλατεία· η έκταση της είναι αχανής, δεν περιορίζεται από καμιά της πλευρά και συνεχώς αλλάζει, μεγαλώνει και απλώνεται ακόμα περισσότερο σε μήκη και πλάτη.

Ούτε οι συγκεντρωμένοι είναι συνηθισμένοι άνθρωποι. Είναι δηλαδή, με σάρκα και οστά, αλλά περιβάλλονται, ο καθένας ξεχωριστά, από έναν μανδύα που τους καθιστά ημι-αόρατους στους υπολοίπους: η σωματική τους μορφή παρουσιάζεται στα μάτια των υπολοίπων ως ημι-ορατή, υπάρχει αλλά και δεν υπάρχει. Το πρόσωπο τους επίσης δεν φαίνεται, είναι μια μάσκα, την οποία ο άνθρωπος πίσω της μπορεί να αλλάξει ανα πάσα στιγμή. Μπορεί να εμφανίζεται με διαφορετικά μαλλιά, με χαμόγελο ή λυπημένος ή με σκεπτικό ύφος, μπορεί να παρουσιάζει κάτι άλλο αντί για προσώπου, ένα τοπίο, μια φωτογραφία, ένα σκίτσο ή απλά να την αφήσει κενή.

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι ή καλύτερα, μιας και δεν έχουν ουσιαστικά απτή, φυσική υπόσταση, όλες αυτές οι μορφές, επικοινωνούν μεταξύ τους. Φωνάζουν, ένας προς όλους ή προς τον κοντινό του κύκλο ή ο ένας στον άλλον και παραδόξως, η οχλοβοή δεν καλύπτει τις φωνές. Μπορείς να είσαι στην μια άκρη της πλατείας και να ακούσεις την φωνή κάποιου από την άλλη. Μπορείς επίσης να φωνάζεις προς όλους κάτι και να ψιθυρίζεις στον διπλανό σου σε μια συνομιλία που μόνο εσείς μπορείτε να δείτε. Κάποιοι τα πηγαίνουν καλύτερα από τους άλλους· φωνάζουν και γύρω τους σχηματίζονται κύκλοι πιστών που ακολουθούν κάθε κουβέντα και κάθε φράση τους ενώ ταυτόχρονα την αναμεταδίδουν στους πίσω, σε μια θεωρητικά ατελείωτη λούπα λόγων που αναμεταδίδεται, σαν τα κύματα που προκαλεί μια πέτρα στην επιφάνεια του νερού. Παντού, σε όλη την έκταση της πλατείας, τα πρόσωπα αλλάζουν συνεχώς, άνθρωποι περιφέρονται κρατώντας περήφανα φωτογραφίες των διακοπών τους ή κομμάτια χαρτί με κείμενα άλλων ανθρώπων ή εφημερίδες με νέα ή ναρκισσιστικά πονήματα τους ή εικόνες με τα χαριτωμένα σκυλάκια τους ή ραδιοφωνάκια με ένα αγαπημένο τους τραγούδι.

Το Facebook γίνεται 10 χρόνων και τι μας νοιάζει; Ας γίνεται και 15 ή 115, αν και τόσο αποκλείεται να φτάσει, μέχρι τότε θα έχει γεννήσει πολλά άλλα παιδάκια. Το Facebook δεν έκανε την ζωή μας καλύτερη ή χειρότερη, την έκανε απλά διαφορετική. Κάθε εργαλείο έχει την χρηστικότητα του και αυτή μπορεί να είναι καλή η κακή. Κάθε νέα εφεύρεση είναι πολιτικά ουδέτερη: το αεροπλάνο πχ σαν αντικείμενο, δεν αλλάζει τίποτα. Η χρήση του είναι αυτή που βελτιώνει ή χειροτερεύει την ζωή των ανθρώπων. Αν απογειώνεται για να μεταφέρει άλλα αντικείμενα και ανθρώπους με ότι αυτοί κουβαλούν, ιδέες, εμπειρίες, όνειρα και ελπίδες σε άλλους τόπους για να αναμειχθούν με αυτά που κουβαλούν οι εκεί άνθρωποι, είναι χρήσιμο. Εάν αφήνει την γή για να αδειάσει βόμβες σε κάποια περιφερειακή σύγκρουση, είναι βλαβερό. Τίποτα σε αυτόν τον κόσμο δεν είναι απόλυτα καλό, κάθε φεγγάρι έχει την σκοτεινή του πλευρά.

Το Facebook και το Ιντερνετ κατά συνέπεια δεν είναι ούτε καλά, ούτε κακά. Αυτό εξαρτάται από την χρήση τους, έχουν όμως κάποιες άμεσες συνέπειες. Η κυριότερη των οποίων είναι ότι έχουν δημιουργήσει έναν νέο δημόσιο χώρο ο οποίος, όπως και η ανύπαρκτη πλατεία και οι άνθρωποι πάνω της, δεν έχει φυσική υπόσταση. Μπορείς να μιλήσεις με οποιονδήποτε οπουδήποτε, δεν μπορείς όμως να τον δείς, να τον αγγίξεις, να δείς τις εκφράσεις του προσώπου του όταν συζητάτε. Μπορείς να μάθεις τα πάντα για τον κόσμο, για οποιοδήποτε σχεδόν σημείο του, χωρίς όμως να το επισκευθείς. Το Facebook αποξενώνει · αλήθεια είναι, αλλά βασικά αυτό που αποξενώνει είναι η ανάγκη για κάποιου είδους διασημότητα και κάποιου είδους αυτοπροβολή, όσο μικρός ή μεγάλος και αν είναι ο κύκλος που απευθύνεται.

Το Facebook ενώνει. Πόσες και πόσες φωτογραφίες ή βίντεο σημαντικών στιγμών δεν εμφανίστηκαν στο Facebook εκεί που τα κυρίαρχα κανάλια θα έβγαζαν τον σκασμό, αναγκάζοντας τα πολλές φορές να προβάλλουν κάτι που δεν θέλουν; Πόση γνώση για τον σημερινό κόσμο μεταφέρεται μέσα από ένα απλό post, για καταστάσεις και ανθρώπους σε γωνιές της γής που ο μέσος άνθρωπος ούτε καν έχει ακούσει; Ένα πολιτικό κείμενο πχ στο facebook ή μια ανακοίνωση για την τάδε πορεία ισοδυναμεί με μιας νύχτας αφισοκόλληση, όσο αστείο και αν ακούγεται αυτό. Με τα κατάλληλα μέσα, μπορεί να φτάσει σε πολύ περισσότερους ανθρώπους πολύ πιο εύκολα.

Το Facebook είναι μέσο εκτόνωσης ή το Facebook δεν είναι μέσο επανάστασης. Ούτε το όπλο είναι μέσο αντίστασης αν δεν είναι στα χέρια κάποιου αποφασισμένου καταπιεσμένου. Το να απορρίπτεις όμως το εργαλείο είναι χαζό, όπως χαζό είναι να εκτοξεύεις κατηγορίες ενάντια στην χρήση του αυτή καθαυτή και όχι στον τρόπο χρήσης του. Είναι αλήθεια ότι είναι μέσο εκτόνωσης όπως πολλές φορές, μέσο εκτόνωσης είναι ακόμα και μια πορεία-κηδεία που διαλύεται σε παρέες που ψάχνουν να βρούν θέση σε κάποια καφετέρια στο τέλος της διαδήλωσης. Το Facebook και το Ιντερνετ, με την άναρχη δομή τους και με τα τεράστια πλήθη που συγκεντρώνει, βοήθησε την Αιγυπτιακή ή την Τούρκικη εξέγερση . Δεν την ξεκίνησε· κανένα Ιντερνετ και καμία αφίσα δεν μπορούν να ξεκινήσουν μια εξέγερση, αυτές είναι αποτελέσματα της αδικίας και της ανισότητας. Ήταν όμως το μέσο να προβληθούν οι ταυτόχρονες αλήθειες και πραγματικότητες χιλιάδων ανθρώπων σε ακόμα περισσότερους που ζούσαν και υπέφεραν από τις ίδιες αλήθειες και τις ίδιες πραγματικότητες.

Το Facebook γίνεται 10 χρόνων. Στ’ αρχίδια μας για το Facebook και για τον γιάπη ιδιοκτήτη του. Θέλουμε αυτόν τον δημόσιο χώρο, γιατί οι δημόσιοι χώροι εξ ορισμού ανήκουν σε όλους, όχι στον (όποιο) Ζούκεμπεργκ. Ας μην αφήσουμε να μας τον πάρουν και αυτόν.